“ถ้ำพระยานคร”หนึ่งในสถานที่สำคัญที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5  ทรงเสด็จพระพาส

                “ถ้ำพระยานคร” ถูกค้นพบโดยเจ้าพระยานครศรีธรรมราช เมื่อครั้งที่เดินทางโดยทางเรือมุ่งหน้าขึ้นมาสู่กรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งได้นำเรือเข้ามาจอดพักหลบพายุในแถบนี้และสำรวจพบถ้ำที่อยู่ด้านบน ถ้ำนี้จึงได้ชื่อว่า “ถ้ำพระยานคร”

ความงามของ “ถ้ำพระยานคร” ที่มีหินงอกหินย้อยตามผนังถ้ำ อีกทั้งแสงสว่างที่รอดเข้ามาจากปลายยอดถ้ำที่ส่องกระทบลงพื้น เห็นความสวยงามหินงอกหินย้อย

ด้านล่างของถ้ำพระยานครจะพบพลับพลาจตุรมุข กว้าง 2.55 เมตร ยาว 8 เมตร สูง 2.55 เมตร  ออกแบบโดยพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์และสร้างโดยพระยาชลยุทธโยธิน ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จมายกช่อฟ้าด้วยพระองค์เอง และพระราชทานชื่อว่า “พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์”ในปี พ.ศ.2433 และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เมื่อวันที่ 30 กันยายน พ.ศ. 2495

ต้นซุ้มรอดคู่ จุดนี้สำคัญ ว่ากันว่า ใครไม่มีคู่หากได้มารอดต้นซุ้มรอดคู่นี้ จะมีคู่

หินจระเข้ ตรงนี้ก็จะมีหินลักษณะคล้ายจระเข้

ต้นช้างร้อง ห้ามโดนเด็ดขาด เมื่อโดนแล้วจะปวดแสบปวดร้อน

                "ถ้ำพระยานคร" เป็นถ้ำขนาดใหญ่ที่อยู่ในเขตอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อยู่ห่างจากหาดแหลมศาลาประมาณ 500 เมตรสามารถเดินทางไปที่ถ้ำได้สองทาง คือ ทางเรือ โดยเช่าเรือจากหมู่บ้านบางปู ราคาประมาณ 400 บาทต่อลำ นั่งได้ประมาณ 7 – 8 คน ใช้เวลาเดินทางอ้อมเขาประมาณ 20 นาที (ประหยัดแรงดี) หรือจะเดินเท้าข้ามเขาเทียนที่มีระยะทางประมาณ 530 เมตร

การเดินทาง จากถนนเพชรเกษม (ทางหลวงหมายเลข 4) ถึงสี่แยกปราณบุรีเลี้ยวซ้ายไปตามถนนสายปราณบุรี - ปากน้ำปราณบุรีประมาณ 8 กิโลเมตร จึงเลี้ยวขวาไปประมาณ 16 กิโลเมตร ผ่านสี่แยกบ้านบางปู ตรงไป 4 กิโลเมตร ถึงสามแยกเลี้ยวซ้ายอีกครั้งไปอีก 5 กิโลเมตร จะถึงที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด

สามารถสอบถามข้อมูลได้ที่ ททท.สำนักงานประจวบคีรีขันธ์ โทร.0 3251 3871