รัฐมนตรีฯ กระทรวง อว. นำนักวิจัย สวทช. ถ่ายทอดองค์ความรู้ เทคโนโลยีและนวัตกรรม สู่ชุมชน ต่อยอดเทคโนโลยีนาโน เพื่อยกระดับผ้าทอของทุ่งกุลาร้องไห้ ซึ่งเป็นการพัฒนาฐานทุนเดิมที่เป็นจุดแข็งของทุ่งกุลาร้องไห้ให้มีความโดดเด่นและสามารถสร้างมูลค่าเพิ่ม เป็นช่องทางทางการตลาดและรายได้แก่ประชาชน พร้อมกันนี้ สวทช. ยังส่งเสริมการปลูกพืชหลังนา อย่าง ‘ถั่วเขียว’ ซึ่งได้ร่วมพัฒนาพันธุ์กับเครือข่ายมหาวิทยาลัย และภาคเอกชน โดยนำเมล็ดพันธุ์ถั่วเขียวมาสนับสนุนแก่กลุ่มเกษตรกรพื้นที่ทุ่งกุลาฯ และมีการประกันราคารับซื้อจากภาคเอกชนเพื่อให้ประชาชนสร้างอาชีพและมีรายได้ตลอดทั้งปี สอดคล้องกับนโยบายรัฐบาลที่มุ่งพัฒนาประเทศด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG เพื่อให้ประชาชนอยู่ดี กินดี คุณภาพชีวิตดีขึ้นอย่างต่อเนื่อง มีรายได้เพิ่มพ้นความยากจน

(เมื่อวันที่ 12 มีนาคม 2565) ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ : ศ. (พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ศ. นพ.สิริฤกษ์ ทรงศิวิไล ปลัดกระทรวง อว. ผศ. ดร.ดวงฤทธิ์ เบ็ญจาธิกุล ชัยรุ่งเรือง เลขานุการรัฐมนตรี อว. ดร.กิติพงษ์ พร้อมวงศ์ ผู้อำนวยการสำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ (สอวช.) ดร.วิภารัตน์ ดีอ่อง ผู้อำนวยการสำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) พร้อมด้วยผู้บริหาร สวทช. นำโดย ดร.ณรงค์ ศิริเลิศวรกุล ผู้อำนวยการ สวทช. นางสาววิราภรณ์ มงคลไชยสิทธิ์ รองผู้อำนวยการ สวทช. และผู้อำนวยการสถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร (สท.) ดร.วรรณพ วิเศษสงวน ผู้อำนวยการศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ (ไบโอเทค) ดร.ชัย วุฒิวิวัฒน์ชัย ผู้อำนวยการศูนย์อิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) ร่วมลงพื้นที่พบปะและแลกเปลี่ยนความรู้กับประชาชนในพื้นที่ ภายใต้กิจกรรม สวทช. เสริมแกร่งภูมิภาค ด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG “ขับเคลื่อนโปรแกรมการยกระดับคุณภาพชีวิต ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้” ณ จ.ศรีสะเกษ ระหว่างวันที่ 11-13 มีนาคม 2565 

@ ยกระดับผลิตภัณฑ์สิ่งทออัตลักษณ์พื้นถิ่น ผสานเทคโนโลยีและนวัตกรรมBCG

ศ. (พิเศษ) ดร.เอนก เหล่าธรรมทัศน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวง อว. กล่าวว่า รัฐบาลและกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมให้ความสำคัญกับการแก้ปัญหาความยากจน โดยการลงพื้นที่ครั้งนี้ สวทช. และหน่วยงานภายใต้กระทรวง อว. ลงพื้นที่ภายใต้แผนงาน “ขับเคลื่อนโปรแกรมการยกระดับคุณภาพชีวิต ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้” โดยเฉพาะมิติทางด้านเศรษฐกิจและรายได้ของเกษตรกรในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ ซึ่งประกอบด้วย 5 จังหวัด ได้แก่ ศรีสะเกษ ร้อยเอ็ด มหาสารคาม ยโสธร และสุรินทร์ เนื่องจากพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ เป็นพื้นที่หนึ่งที่มีความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์และต่างมีภูมิปัญญาและวัฒนธรรมอันเป็นรากเหง้าที่เข้มแข็ง ขณะเดียวกันผลิตภัณฑ์ชุมชน เช่น ผ้าทอของทุ่งกุลาร้องไห้ยังมีความงดงามตามวิถีอันเป็นอัตลักษณ์ของแต่ละพื้นที่ดังเช่น ‘ผ้าทอเบญจศรี’ ของดีศรีสะเกษ ที่นำเอาวัตถุดิบสำคัญของจังหวัดมาใช้ย้อมสีไหมหรือฝ้ายเพื่อสร้างผ้าทอที่คงคุณค่าความเป็นเอกลักษณ์ของชุมชน รวมไปถึงลวดลาย ซึ่งนำเอาวัฒนธรรม วิถีชีวิต มาเป็นลวดลายเอกลักษณ์ อย่างไรก็ตามแม้พื้นที่ทุ่งกุลาฯ จะโดดเด่นด้วยความหลากหลายทางชีวภาพและวัฒนธรรม แต่ด้วยปัญหาภัยธรรมชาติ และสินค้าภูมิปัญญาที่ยังไม่ตอบโจทย์ตลาด

ดังนั้นกระทรวง อว. โดย สวทช. ได้นำนวัตกรรมมาถ่ายทอดสู่ชุมชนบนพื้นฐานอัตลักษณ์ของชุมชน เช่น การใช้เอนไซม์เอนอีซ "ENZease" สารจากธรรมชาติที่ช่วยทำความสะอาดและลอกแป้งออกจากเส้นใยในขั้นตอนเดียว ทำให้ย้อมสีธรรมชาติได้ดีขึ้น สีสวย สม่ำเสมอ และยังช่วยลดต้นทุน เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม นอกจากนี้ยังได้สร้างมูลค่าเพิ่มโดยการใช้นวัตกรรมนาโนเทคโนโลยี มาเพิ่มสมบัติพิเศษต่างๆ เช่น ความนุ่มลื่น การป้องกันรังสียูวี การยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย รวมถึงการเติมกลิ่นหอม โดยนำ ‘กลิ่นดอกลำดวน’ ซึ่งเป็นดอกไม้ประจำจังหวัดศรีสะเกษมาเติมลงในผ้าทอเบญจศรี เพื่อสร้างเสน่ห์และอัตลักษณ์ให้กับผ้าทอของจังหวัดศรีสะเกษ 

นอกจากนี้ยังมีการเยี่ยมชมผลิตภัณฑ์สิ่งทอ ณ กลุ่มสตรีทอผ้าไหมบ้านหัวช้าง อ.อุทุมพรพิสัย จ.ศรีสะเกษ ซึ่ง สวทช. ได้เชื่อมประสานกับสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดศรีสะเกษในเรื่องของดีไซน์ต่างๆ และเทคโนโลยีกี่ทอมืออัตโนมัติที่เข้ามาช่วยจดจำลวดลายและเพิ่มกำลังการผลิต การนำผู้เชี่ยวชาญเข้ามาให้คำแนะนำการออกแบบลายผ้า รวมถึงการตัดเย็บเสื้อผ้า และผลิตภัณฑ์ต่างๆ ให้มีรูปแบบที่ทันสมัยตอบโจทย์ลูกค้ามากขึ้น ขณะเดียวกันในส่วนของการอนุรักษ์ภูมิปัญญา ศูนย์เนคเทค สวทช. นำแพลตฟอร์มนวนุรักษ์ ซึ่งเป็นการเก็บข้อมูลแบบดิจิทัลเข้ามาช่วยในการเก็บรักษาฐานข้อมูลและรูปภาพในเรื่องลายผ้าต่างๆ ไว้ให้ลูกหลานสืบสาน รักษา ต่อยอดลายผ้าจากรุ่นสู่รุ่น รวมทั้งใช้เป็นฐานทุนทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าควรค่าแก่การอนุรักษ์และเชื่อมโยงสู่การพัฒนาการท่องเที่ยวบนฐานความรู้ได้อีกด้วย

ดร.ณรงค์ ศิริเลิศวรกุล ผู้อำนวยการ สวทช. กล่าวว่า สำหรับการยกระดับผ้าทอของทุ่งกุลาร้องไห้ นักวิจัย สวทช. นำพัฒนาเทคโนโลยีด้านไบโอเทคโนโลยีที่เรียกว่านวัตกรรม เอนไซม์เอนอีซ (ENZease) ซึ่งผลิตได้จากการหมักเศษวัสดุเหลือทิ้งทางการเกษตรโดยใช้จุลินทรีย์ที่คัดเลือกคลังจุลินทรีย์กว่า 80,000 สายพันธุ์ของ สวทช. โดยจุลินทรีย์นี้สามารถทำงานได้ดีในช่วงค่าพีเอช (pH) และอุณหภูมิที่ใกล้เคียงกัน คือ pH 5.5 และที่อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เอนไซม์เอนอีซ มีจุดเด่นสำคัญคือ ไม่ส่งผลเสียต่อคุณภาพความแข็งแรงของผ้า สามารถลอกแป้งและกำจัดสิ่งสกปรกบนผ้าได้พร้อมกันในขั้นตอนเดียวช่วยประหยัดเวลา ประหยัดพลังงาน ลดต้นทุนในการผลิต และช่วยรักษาสิ่งแวดล้อม อีกทั้งช่วยถนอมคุณภาพของผ้าให้คงคุณภาพสูง ผ้าไม่ถูกทำลายเหมือนการใช้สารเคมี นอกจากนั้นแล้ว นักวิจัย สวทช. ยังช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มโดยการใช้นวัตกรรมนาโนเทคโนโลยี มาเพิ่มสมบัติพิเศษต่างๆ เช่น ความนุ่มลื่น การป้องกันรังสียูวี การยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย รวมถึงการเติมกลิ่นหอม ‘ดอกลำดวน’ ในระดับนาโนแคปซูลกลิ่นดอกลำดวนจะเกิดการปล่อยกลิ่นเมื่อมีการสัมผัสซึ่งเป็นการเพิ่มเสน่ห์และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผ้าไหมของจังหวัดศรีสะเกษ

@ ยกระดับรายได้จากอาชีพเสริมพืชหลังนา 

จากนั้น (วันที่13มีนาคม) รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม พร้อมคณะ ลงพื้นที่พบปะแลกเปลี่ยนความรู้ สวทช.กับประชาชน ด้วยโมเดลBCG ขับเคลื่อนโปรแกรมยกระดับคุณภาพชีวิต ด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมในพื้นที่จังหวัดศรีสะเกษ โดยเปิดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกัน ณ กลุ่มวิสาหกิจชมชนศูนย์ผลิตเมล็ดพันธ์ข้าวชุมชนตำบลหนองแค อำเภอราษีไศล จ.ศรีสะเกษ มีนายวัฒนา พุฒิชาติ ผู้ว่าราชการจังหวัดศรีสะเกษ นายนพ พงศ์พลาดิสัย นายอนุรัตน์ ธรรมประจำจิต รองผู้ว่าราชการจังหวัดศรีสะเกษ นายชัยยงค์ เมธาสุรวิทย์ นายอำเภอราษีไศล นายวิชัย ศรีโพธิ์งาม เกษตรจังหวัดศรีสะเกษ พร้อมคณะผู้บริหาร หัวหน้าส่วนราชการ และเครือข่ายเกษตรกรพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ (กลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมและผลิตเมล็ดพันธ์ข้าวชุมชน ตำบลผักไหม อำเภอห้วยทับทัน จ.ศรีสะเกษ ร่วมให้การต้อนรับ 

รัฐมนตรีว่าการกระทรวง อว. กล่าวว่า สวทช. ยังได้ร่วมกับหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ พัฒนาสายพันธุ์ถั่วเขียวที่ให้ผลผลิตสูง มีความต้านทานต่อโรคราแป้งและใบจุด และถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีให้กับเกษตรกรทั้งกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ และเกษตรกรผู้ผลิตถั่วเขียวเข้าโรงงานอุตสาหกรรม ตั้งแต่สายพันธุ์ การบริหารจัดการแปลง การจัดการโรคและแมลง การจัดการหลังการเก็บเกี่ยว ในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้มีการถ่ายทอดเทคโนโลยีตั้งแต่ปี 2563 ได้แก่ จังหวัดร้อยเอ็ด และจังหวัดสุรินทร์ มีเกษตรกรเข้าร่วมโครงการ จำนวน 100 คน พื้นที่ปลูก 500 ไร่ ผลผลิตเฉลี่ย 120 -150 กิโลกรัมต่อไร่ สร้างรายได้เสริมให้กับเกษตรกรเฉลี่ย 2,600 – 3,300 บาทต่อไร่ ซึ่งการปลูกพืชถั่วเขียว เป็นพืชหลังการเก็บเกี่ยวข้าวในนาข้าวแล้ว เป็นการเสริมรายได้ให้เกษตรกร และเป็นหนึ่งในแผนงานของโปรแกรมการยกระดับคุณภาพชีวิตด้วยวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรม ในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตเกษตรกรและกลุ่มคนจนเป้าหมายในมิติเศรษฐกิจ โดยมี สวทช. ขับเคลื่อนการพัฒนาพื้นที่ร่วมกับหน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา ชุมชน เพื่อเพิ่มรายได้และเพิ่มช่องทางการตลาดใหม่ โดยเชื่อมโยงกับภาคเอกชน ได้แก่ บริษัท ไทยวา จำกัด (มหาชน) มีปริมาณการรับซื้อ 1,000 ตันต่อปี และบริษัท กิตติทัต จำกัด มีปริมาณการรับซื้อ 3,500 ตันต่อปี เพื่อให้มีผลผลิตถั่วเขียวที่เพียงพอ ต่อความต้องการของตลาดต้องการพื้นที่ปลูก จำนวน 30,000 ไร่ (ผลผลิตเฉลี่ย 150 กิโลกรัมต่อไร่) 

“กระทรวง อว. ยังเดินหน้านำวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมเข้าไปช่วยขับเคลื่อนแก้ไขปัญหาความยากจนในพื้นที่ทุ่งกุลาร้องไห้ในมิติต่างๆ โดยใช้ TPMAP ระบบบริหารจัดการข้อมูลการพัฒนาคนแบบชี้เป้า เป็นเครื่องมือที่นำไปสู่การแก้ปัญหาความยากจนได้ตรงจุดและรวดเร็ว การนำเทคโนโลยีต่างๆ ไปช่วยเพิ่มศักยภาพและเพิ่มมูลค่าของสินค้าเกษตร การบริหารจัดการน้ำ การพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวเชื่อมโยงกับโมเดลเศรษฐกิจ BCG เพื่อให้มีรายได้ที่นำพาให้คนทุ่งกุลาร้องไห้หลุดพ้นความยากจนได้” รัฐมนตรีกระทรวง อว. กล่าว 

ผู้อำนวยการ สวทช. กล่าวว่า สำหรับแผนการดำเนินงานและผลผลิต ในฤดูกาลผลิตถั่วเขียว ปี 2564/2565 สวทช. ได้ร่วมกับสถาบันการศึกษาและหน่วยงานในพื้นที่ ได้แก่ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน และสำนักงานเกษตรจังหวัดศรีสะเกษ ในการขับเคลื่อนการดำเนินงานส่งเสริมการปลูกถั่วเขียวหลังนานำร่องในพื้นที่เป้าหมายในเขตทุ่งกุลาร้องไห้ จำนวน 2,161 ไร่ มีเกษตรกรเข้าร่วมโครงการ 317 คน ได้แก่ 1. กลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมขยายพันธุ์ข้าว ตำบลหนองแค อำเภอราษีไศล จังหวัดศรีสะเกษ 2. กลุ่มวิสาหกิจชุมชนศูนย์ข้าวชุมชนบ้านโนนสวรรค์ ตำบลทุ่งหลวง อำเภอสุวรรณภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด 3. กลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรผสมผสานบ้านหนองฮี ตำบลเมืองเตา อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม 4. กลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนยั่งยืนน้ำอ้อม ตำบลน้ำอ้อม อำเภอค้อวัง จังหวัดยโสธร และ 5. กลุ่มเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ รวมทั้งเกษตรกรเครือข่ายในพื้นที่ 5 จังหวัดทุ่งกุลาร้องไห้ โดยเชื่อมโยงกับบริษัท ไทยวา จำกัด (มหาชน) ในการรับซื้อผลผลิต จำนวน 1,679 ไร่ คาดว่าเมื่อเสร็จสิ้นฤดูกาลเก็บเกี่ยวจะได้ผลผลิตถั่วเขียว จำนวน 324 ตัน สร้างผลกระทบทางเศรษฐกิจให้กับเกษตรกรไม่ต่ำกว่า 7.13 ล้านบาท